Minisitiri Kayikwamba, umwe mu bayobozi bakuru ba Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo (RDC), yagaragaje ku mugaragaro ko guverinoma ya RDC idafite gahunda yo kugirana ibiganiro n’umutwe wa M23.
Ni mu gihe abahanga mu by’ubumenyi bwa politiki b’akarere bagaragaje ko gukemura ikibazo cy’umutekano muke muri Repubulika Iharanira Demokarasi ya Congo (RDC) bisaba ibiganiro birambuye hagati ya guverinoma y’icyo gihugu n’umutwe wa M23.
Ibi byatangajwe nyuma y’uko umuhango wo gushyira umukono ku masezerano hagati ya Perezida Paul Kagame w’u Rwanda na Félix Tshisekedi wa RDC, wari uteganyijwe ku wa 15 Ukuboza 2024 i Luanda muri Angola, usubitswe. Iri subikwa ryaturutse ku kutumvikana kwagaragaye mu biganiro byabanjirije uyu muhango, aho RDC yanze kwemera kuganira n’umutwe wa M23.
Mu biganiro byari byahuje abaminisitiri b’ububanyi n’amahanga b’u Rwanda, Angola, na RDC, impande zombi zari zageze ku masezerano yo guhashya FDLR no gukuraho impungenge z’u Rwanda. Gusa, kutumvikana kuri M23 kwatumye ibintu bisubira inyuma.
Ambasaderi Joseph Mutaboba yasobanuye ko ibiganiro hagati y’impande zose zihanganye ari ingenzi mu gushaka umuti urambye w’ikibazo cy’umutekano muke. Yagize ati, “Kuganira ni ngombwa mu gihe hagamijwe kumvikanisha impande zihanganye. Iyo ikibazo kiri mu muryango, abayagize bicara bagashaka umuti. Na RDC igomba kumva ko M23 ari abanyecongo bafite ibibazo bikwiye kuganirwaho mu nzira y’amahoro.”
Yongeyeho ko nta gisubizo kirambye gishobora kuva hanze y’igihugu mu gihe RDC ubwayo iticaye ikaganira n’imitwe yitwaje intwaro ikorera ku butaka bwayo. Yibukije ko guharanira amahoro bisaba gukemura ikibazo mu mizi aho kiri.
Me Gasominari Jean Baptiste nawe yashimangiye ko kwanga kuganira na M23 bishimangira ubushake buke bwa RDC mu gukemura ikibazo cy’umutekano muke. Yavuze ko M23, igizwe ahanini n’abanyecongo bo mu bwoko bw’Abatutsi bavuga Ikinyarwanda, ikomeje gutotezwa n’ubuyobozi bwa RDC, bigaragaza ko hari inyungu zindi guverinoma ifite muri iki kibazo.
Gasominari yanavuze ko guverinoma ya RDC ishobora kuba ibyitwaza kugira ngo itekereze ku zindi nyungu za politiki n’ubukungu, aho kugaragaza ubushake bwo gukemura ibibazo by’umutekano muke mu burasirazuba bwayo.
M23 yatangiye mu 2012, yitirirwa kuba yarasubiyemo guhangana na Leta ya RDC kubera kutubahiriza amasezerano ya tariki ya 23 Werurwe 2009. Nyuma yo guhagarika imirwano mu 2013, umutwe wongeye kugaruka mu 2021, ukomeza kwigaragaza mu nzira ziganisha ku mpinduka zikomeye mu burasirazuba bwa Congo. Gusa, inzira y’amahoro hagati y’impande zombi ikomeje kugenda biguru ntege, nubwo ari yo yonyine ifite amahirwe yo gukemura ikibazo burundu.
